افرادی که در صنعت دامداری و دامپروری مشغول به فعالیت هستند، حتما واژه کنسانتره به گوششان خورده است. کنسانتره یک نوع خوراک است که با خوراکهای دیگر جهت بهبود تعادل غذایی ترکیب شده و مورد مصرف قرار میگیرد. این مواد خوراکی شامل مواد ریز مغذی و مواد معدنی مختلفی هستند که سبب غنی شدن ارزش مواد غذایی میشوند. حال بهتر است ببینیم که کنسانتره چیست و شامل چه چیزهایی میشود و نحوه مصرف آن به چه صورت است.
کنسانتره به چه معناست؟
کنسانتره نوعی ماده خوراکی بوده که بیشتر ترکیبات اصلی یا حلالهای آن حذف شده است. این ماده به طور معمول از طریق خارج کردن آب از محلول یا سوسپانسیون همچون حذف آب از میوه و تبدیل آن به پودر یا عصاره به دست میآید. در رابطه با کنسانتره میوه باید اشاره کنیم که زمانی که میوه فصل وجود دارد، آب میوه به بازار عرضه شده و زمانی که میوه در بازار موجود نباشد، از کنسانتره میوه استفاده میشود. در حال حاضر بیشتر صنایع آبمیوه خود را از کنسانتره میوه تهیه میکنند. اگر برایتان سوال است که فرآیند تولید کنسانتره میوه به چه صورت است، باید اشاره کنیم که این کار شامل مراحل خرید میوه و شستشوی آن، آبگیری میوه، فیلتراسیون، هوازدایی، تغلیظ یا پخت و انبارش در مخازن بزرگ است. پروسه تغلیظ در کارخانه هم به سه روش حرارتی، انجماد و اسمز معکوس قابل انجام است.
خوراک کنسانتره دام و طیور
کنسانتره در خوراک دام و طیور نیز استفاده میشود و یک غذای کامل برای آنها محسوب میگردد. این مواد خوراکی شامل تمام مواد لازم جهت رشد و پروار شدن دام و طیور هستند و انواع ویتامین و پروتئینهای لازم را در خود دارند. کنسانتره یک خوراک ناقصی است که از درصد زیادی از انرژی، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، آنزیم، اسیدهای آلی و سایر افزودنیهای خوراکی بسته به نوع کنسانتره برخوردار است. منظور از خوراک ناقص بودن این است که کنسانتره به تنهایی کاربردی نداشته و باید در ترکیب با مواد دیگر به مصرف برسد. برای مثال این ماده خوراکی با موادی همچون ذرت، کنجاله سویا، گندم، سبوس و غیره ترکیب شده و به مصرف دام یا طیور میرسد. پس تا زمانی که کنسانتره با مواد دیگر مخلوط نشده است، نباید به مصرف حیوانات برسد.
انواع خوراک کنسانتره
اگر بخواهیم به انواع کنسانتره اشاره نماییم، میتوانیم آنها را به دستههای کنسانترههای انرژی، کنسانترههای پروتئینی و کنسانترههای مواد معدنی و ویتامینها تقسیم نماییم. خوراک کنسانتره برای گونههای جانوری مختلف نظیر طیور، گوسفند، بز، گاو و حتی ماهی در مراحل مختلف تولید در دسترس است. برای مثال در رابطه با انواع کنسانتره طیور در مراحل مختلف تولید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنسانتره طیور برای طیور بین 1 الی 6 هفته
- کنسانتره طیور در حال رشد برای پرندگان بین 6 الی 16 هفته
- کنسانتره تخمگذار برای طیورهایی که در حال تخمگذاری هستند
- کنسانتره دوره شروع و پایان برای پرندگان گوشتی
کنسانتره شامل چه چیزهایی میشود؟
اگر برایتان سوال است که کنساتنتره چیست و شامل چه چیزی می باشد، باید اشاره کنیم که این ماده خوراکی از مقدار قابل توجهی انرژی و پروتئین برخوردار است. در اغلب کنسانترهها مواد مختلفی نظیر کربنات کلسیم، دی کلسیم فسفات، انواع اسید آمینه همچون متیونین، لیزین و ترئونین، انواع ویتامین، مکملهای معدنی همچون سولفات آهن، روی، اکسید منگنز، یدات کلسیم و مس، آنتی اکسیدان، مولتی آنزیم و غیره وجود دارد.
بسته به نوع کنسانتره و فرمولاسیون تهیه آن، درصد مواد مصرفی کمی متفاوت است. با این حال اغلب محصولات درجه یک از فرمول مشابهی برخوردار هستند و از نظر نوع مواد به هم شباهت دارند. با این حال چیزی که در رابطه با کنسانتره مهم است، کیفیت پایدار و عدم تغییر آن در طول زمان است. این مواد باید به گونهای باشد که در چندین دوره پرورش پیدرپی همواره نتایج قابل قبول و مطلوبی را ارائه نمایند.
انواع کنسانتره و مواد تشکیل دهنده آنها
کنسانتره مواد مغذیای را تامین میکند که در علوفه و سایر مواد به تنهایی وجود ندارند. به طور کلی دو نوع خوراک کنسانتره وجود دارد که عبارتند از کنسانتره کربندار و کنسانتره پروتئینی.
- کنسانتره پروتئینی: این دسته از کنسانترهها حاوی سطح بالایی از پروتئین (بیش از 15 درصد) هستند. کمیت پروتئین در دام نشخوارکنندگان مهمتر از کیفیت پروتئین است. چرا که میکروارگانیسمهای موجود در شکمبه دام، پروتئین بدن را تولید میکنند. دامها پروتئین اضافی را ذخیره نمیکنند. پروتئینهای اضافی توسط بدن یا میسوزند و یا توسط کلیهها دفع میشوند.
- کنسانتره کربندار یا کربنی: این دسته از کنسانترهها دارای مواد مغذی قابل هضم هستند و پروتئین کمی دارند. میزان پروتئین موجود در آنها در حدود 8 الی 11 درصد است.
مزایای استفاده از کنسانتره برای دام و طیور
استفاده از کنسانتره برای تغذیه دام و طیور از مزایای زیادی برخوردار است. برخی مزایا عبارتند از:
- سهولت در ساخت دان
- فرمول دقیق با توجه به نیاز دام
- صرفه جویی در زمان و هزینه دامدار
- کاهش عدم یکنواختی گله
- کاهش هزینه نیروی کار
- کاهش هزینه حمل و انبارداری
- کاهش خطاهای انسانی و هدر رفت مواد اولیه
نحوه استفاده از کنسانتره و ترکیب آن با سایر مواد
مخلوط کردن خوراک کنسانتره با ذرت و سایر مواد غذایی کار سختی نبوده و به راحتی قابل انجام است. نحوه مخلوط کردن خوراک کنسانتره با ذرت و سایر مواد به شرح زیر است:
- در ابتدا باید مقدار مورد نیاز دانه ذرت، سبوس یا هر ماده دیگر را اندازهگیری کرده و در یک طرف نگه داشت.
- دانههای ذرت باید با استفاده از سنگ شکن یا آسیاب چکشی به اندازه مناسب خرد شوند. پس از آن باید مجددا مورد وزن قرار بگیرند.
- از میکسر میتوان برای مخلوط کردن کنسانتره و سایر مواد استفاده کرد. در صورت عدم وجود میکسر هم میتوان آنها را به صورت دستی با هم مخلوط کرد.
- پس از مخلوط کردن مواد میتوان آنها را به مصرف دام رسانده و یا دوباره کیسه کرد.
جمع بندی
کنسانترهها ترکیبی از غلات و سایر مواد از جمله ویتامین، پروتئین و انواع مواد معدنی هستند و به طور ویژه برای دام، طیور و سایر حیوانات تهیه میشوند. جهت خرید کنسانتره دام و طیور میتوانید از شرکت مفید دانه باروک اقدام کرده و آن را در مقدار مورد نیاز تهیه نمایید.