کنسانتره دام از انواع خوراک دام است که بسیاری از مواد مغذی و مورد نیاز دام را در اختیار آنها قرار می‌دهد. استفاده از کنسانتره دام به دلیل برخورداری از ترکیبات غذایی کامل و همچنین کاهش هزینه‌های تولید و بهبود راندمان تغذیه دام‌ها، بسیار مفید است و میتواند به رشد و تکامل سریع‌تر دام‌ها کمک نماید. در ادامه به بررسی انواع کنسانتره دامی و به کاربرد و مزایای آنها می‌پردازیم.
کنسانتره دام چیست؟
کنسانتره دام از جمله مواد خوراکی است که برای تغذیه و تقویت دام‌ها استفاده می‌شود. این مواد به صورت جامد و خشک تولید می‌شوند تا با مواد دیگر ترکیب شده و به مصرف دام برسند. کنسانتره دامی شامل مواد مختلفی است که از جمله آنها باید به پروتئین، چربی، ویتامین، مواد معدنی و اسیدهای آمینه اشاره کرد. این مواد میتوانند نیازهای تغذیه‌ای دام را به طور کامل تامین کنند و موجب رشد و تکامل سریع‌تر آنها شوند. کنسانتره دامی معمولا به صورت پلت با اندازه‌های گوناگون و گاهی اوقات به شکل مش یا آردی تولید می‌شود. دامدار با توجه به نحوه مصرف کنسانتره، آن را با علوفه و سیلو ترکیب کرده و به مصرف دام می‌رساند.
ویتامین‌ها و مواد موجود در کنسانتره دامی
از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در کنسانتره دامی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویتامین A: این ویتامین جهت رشد و تقویت بینایی دام استفاده می‌شود.
- ویتامین D: این ویتامین جهت جذب و استفاده از کلسیم و فسفر توسط بدن دام ضروری است.
- ویتامین E: این ویتامین به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و موجب تقویت و بهبود سلامتی سیستم ایمنی دام می‌شود.
- ویتامین B12: این ویتامین جهت رشد و تقویت عضلات و سیستم عصبی دام ضروری است.
- فسفر: از فسفر برای رشد و تقویت استخوان، دنده و همچنین تولید انرژی بدن دام استفاده می‌شود.
- پتاسیم: ماده پتاسیم جهت کنترل فعالیت عضلات و قلب دام ضروری است.
- منیزیم: این ماده در رشد و تقویت استخوان‌ها، فعالیت عضلات و کنترل قند خون دام تاثیر دارد.
- سدیم: ماده سدیم جهت حفظ تعادل آب و الکترولیت در بدن دام اهمیت دارد.
- کربوهیدرات: این مواد در تامین انرژی دام نقش دارند و به حفظ سلامت دام کمک زیادی می‌کنند.
به جز مواد اشاره شده، مواد دیگری هم هستند که در تهیه کنسانتره دامی استفاده می‌شوند. پروتئین و اسید آمینه‌های مختلف که در ساخت بافت بدن دام و تولید شیر و گوشت نقش دارند، در کنسانتره دامی به چشم می‌خورند. ترکیبات و درصد هر یک از آنها به نوع فرمولاسیون و شرکت تولید کننده کنسانتره دامی بستگی دارد.
انواع کنسانتره دامی
کنسانتره دامی در انواع سبک، معتدل و سنگین تولید می‌شود و به صورت مشتقات مختلف مصرف می‌گردد. این مواد به طور کلی به دو دسته کنسانتره دام پرواری (گوشتی) و کنسانتره دام شیری تقسیم می‌شوند:
کنسانتره دام پرواری
کنسانتره دام پرواری یا کنسانتره دام گوشتی، برای تغذیه و تقویت دام‌های پرواری نظیر گاو، گوسفند و بز استفاده می‌شود. این مواد شامل مخلوطی از روغن‌های گیاهی و حیوانی، انواع ویتامین، مواد معدنی، پودر گیاهی، پودر ماهی و غیره هستند که با ترکیبی مناسب جهت ارائه تغذیه متعادل برای دام‌های پرواری مصرف می‌شوند. دامداران با استفاده از کنسانتره دام پرواری میتوانند شاهد عملکرد بهتر در رشد و وزن‌گیری دام‌هایشان باشند و در عین حال هزینه‌های تولید را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. این مواد میتوانند موجب بهبود سلامت دام شوند و از تلفات دام جلوگیری نمایند.
کنسانتره دام شیری
کنسانتره دام شیری مخصوص دام‌های شیری نظیر گاو شیری، گاو میش، گوسفند شیری و غیره است. این محصول همچون کنسانتره دام گوشتی شامل مواد مختلفی است و جهت ارائه یک ماده غذایی متعادل به مصرف دام می‌رسد. این کنسانتره‌ها به دامدار در بهبود عملکرد و کیفیت شیردهی دام‌هایشان کمک می‌کنند. همچنین کنسانتره دام شیری میتواند موجب افزایش شیردهی دام شود.
مزایای استفاده از انواع کنسانتره دامی
کنسانتره‌های دامی شامل انواع سبک، معتدل و سنگین هستند که هر یک دارای مشخصات متفاوتی می‌باشند. از مزایای استفاده از این کنسانتره‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش زمان برای وزن‌کشی دقیق دام
- توانایی حذف محصولات کم حجم
- افزایش راندمان و کیفیت تولید شیر یا گوشت
- بهبود عملکرد سیستم گوارش دام
- بهبود سیستم ایمنی بدن دام
- جلوگیری از بروز بیماری‌های گوارشی
- کاهش احتمال مسمومیت‌های دامی
- تقویت قدرت باروری و استخوان و ماهیچه‌های دام
- عدم نیاز به ریز مغذی‌ها جهت افزودن به جیره دام
- عدم نگرانی بابت خوراک دام در دوره‌های مختلف رشد
- کاهش هزینه‌های اضافی همچون هزینه نیروی کار، انبارداری، حمل و نقل و غیره
بهترین شرایط دمایی برای نگهداری از کنسانتره دام
از آنجایی که کنسانتره‌های دامی از ترکیب مواد مختلفی ساخته می‌شوند، باید در دمای مناسبی نگهداری شوند. برخی از ترکیبات کنسانتره دام نظیر پروتئین، در دمای بالا خراب شده و خاصیت خود را از دست می‌دهند. برای همین کنسانتره نباید در محیط گرم نگهداری شود. از سوی دیگر محل نگهداری از این مواد باید خشک و فاقد رطوبت باشد تا فضایی جهت رشد میکروب و باکتری مهیا نشود. با این تفاسیر میتوان گفت بهترین فضا جهت نگهداری از کنسانتره دامی، یک فضای خنک و فاقد رطوبت است.
چند نکته در استفاده از کنسانتره دام
- بهتر است کنسانتره پلت شده به همان شکل اولیه به مصرف دام برسد. اموری همچون خیساندن کنسانتره در آب یا مخلوط کردن آن با مواد نامناسب، سبب کاهش خواص آن می‌شود.
- تغذیه دام با کنسانتره باید به شکل تدریجی باشد و کسری از کل مقدار پیشنهادی در جیره منظور شود.
- کنسانتره دامی برای گاوهای جوان‌تر از پنج ماه مناسب نبوده و بهتر است برای آنها از استارتر گوساله استفاده شود.
جمع بندی
کنسانتره دام یک خوراک حاوی مواد معدنی و ویتامین‌های مختلف است که به مصرف دام می‌رسد. این مواد از نظر نوع دام و سن رشد، شامل انواع مختلفی هستند. اما در حالت کلی به دو دسته کنسانتره دام پرواری و کنسانتره دام شیری تقسیم می‌شوند. جهت خرید انواع کنسانتره دامی میتوانید از طریق شرکت مفید دانه باروک اقدام کرده و کنسانتره مورد نظر خود را با قیمت مناسب خریداری نمایید. از جمله کنسانتره‌های دامی این شرکت میتوان به کنسانتره گاو شیری، کنسانتره گوساله شیرخوار و کنسانتره گوسفند اشاره کرد.
